Âşık Çelebi - Meşairü’ş-şuara

Âşık Çelebi - Meşairü’ş-şuara

1520’de Prizren’de doğdu. Asıl adı Pir Mehmet’tir. Babası Sayyid Ali çeşitli yerlerde kadılık yapmış muamma yazmada ve tarih düşürmede usta bir şairdir.

Büyük kardeşi Mehmet Şah da şair olup Hâkî mahlasıyla şiirler yazmıştır.

1541’de Bursa’ya gelen Âşık Çelebi Emir Sultan vakıflarında mütevelli olarak görev yaptı. Bursa güzelleri hakkında yazdığı Şehrengizini bu dönemde yazdı.

İstanbul’a dönünce Ebussuud Efendi’nin fetva kâtipliğini yaptı.

1550’de Silivri kadısı oldu. Silivri’deyken evlendi.

Silivri’den sonra Priştine’ye kadı oldu.

1556’da Serfice kadısı oldu. Divanını bu dönemde yazdı.

Çeşitli şehirlerde kadılık görevine devam etti. Kıratova’da kadılık yaparken tezkiresini tamamlayıp II. Selim’e sundu. Zeylü’ş-şakaik adlı eserini de aynı dönemde tamamlayıp Sokullu Mehmet Paşa’ya sundu.

1572’de Üsküp’te vefat etti.

Âşık Çelebi, gezmeyi eğlenmeyi seven, şaraba meyyal, açık sözlü ve cömert biriydi.

Eserleri

Divan: 1556’da Serfice’de tertip edilmiştir. Aşk, güzeller ve tabiat tasvirleri şiirinin ana konularıdır.

Et-Tıbre’l-mesbuk: Gazalî’nin eserinin Arapça tercümesinden Türkçeye aktarılmış halidir.

Mecmu’a-i Sukuk: Kâtiplik ve kadılık yaptığı dönemlerde kaleme aldığı ilâmlardır.

Mi’râcu’l-ayâle vü Minhâcül-adale: Arapçadan tercüme bir eserdir.

Ravzatü’ş-şüheda: Hz. Hüseyin’in şehadetinin anlatan Farsçadan tercüme bir tercümedir.

Ravzu’l-ahyar: Seyahatname türünde, Arapçadan tercüme bir eserdir.

Sigetvarname: Manzum bir eserdir.

Şakâyıku’n-numaniyye: Taşköprizade’nin aynı adlı eserinin tercümesidir.

Şehrengiz-i Bursa: Manzum bir eserdir. Elimizde mevcudu yoktur.

Şerh-i Hadis-i Erbain: Kırk hadis tercümesidir.

Zeyl-i Şakâyık: Şakâyık’a yazılmış Arapça bir zeyildir.

Meşairü’ş-şuara: Âşık Çelebi’nin meşhur tezkiresidir. 1556’da tamamlanan eser 1568’de II. Selim’e sunulmuştur.

Tezkire, bir giriş ve şair biyografileri olmak üzere iki kısımdan meydana gelir.

Eserin mukaddimesi şiir ve şiir tarihi hakkında önemli bilgiler içermektedir. Şair biyografilerinin yer adlığı bölümde 426 şaire yer verilmiştir. Eser bu bakımdan en hacimli tezkirelerdendir.

Tezkirenin en önemli tarafı Âşık Çelebi’nin bizzat şairinden öğrendiği veya yakınlarından duyduğu en doğru ve geniş bilgiyi vermesi, bir psikolog gibi şairleri ve olayları tahlil etmesidir.

Tezkirenin olumsuzluk olarak değerlendirilebilecek tek yanı ebced sistemine göre tasnif edilmesidir.